(αποχής εγκώμιον)
Ένα κοινό σημείο τόσο στις αναλύσεις για τον Δεκέμβρη, όσο και σε αυτές για την αποχή, είναι η κατηγοριοποίηση των φαινομένων κι ο τεμαχισμός των υποκειμένων γίνεται με βάση την έννοια της «πολιτικοποίησης». Ο Δεκέμβρης δεν είχε θεσμικά αιτήματα, άρα ο κόσμος δεν ήταν πολιτικοποιημένος (όπως π.χ. το 73), ένας στους δυο πολίτες προτιμά το μπανάκι του από το να ψηφίσει, άρα επίσης ένας στους δυο Έλληνες είναι αυτό που λέμε απολίτικος. Ας ξεκινήσουμε από την έννοια της πολιτικής λοιπόν, κι ας μας εξηγήσει όποιος κάνει τέτοιου τύπου αναλύσεις πώς την εννοεί, γιατί ανάλογα με την χρήση της στο λόγο, στην έννοια πολιτική μπορεί να αντιστοιχεί είτε το ενδιαφέρον και η συμμετοχή στα κοινά, στις εξελίξεις, στην δημόσια σφαίρα, στην ταξική πάλη κτλ. κτλ., είτε εκείνη η διαχωρισμένη από την υπόλοιπη ζωή μας σφαίρα στην αστική κοινωνία όπου κάποιοι (πολιτικοί) αναλαμβάνουν εξ’ ονόματι όλων να διαχειριστούν τα κοινά, την δημόσια σφαίρα, τις εξελίξεις, την ταξική πάλη κτλ. κτλ.
Με βάση την πρώτη έννοια, τα κινήματα του ’60 αποφάνθηκαν πώς το καθετί στην ζωή μας είναι πολιτικό, από τις ερωτικές σχέσεις και την διατροφή μας, μέχρι και την αξιοποίηση ενός καυτού τριημέρου. Η επιλογή του να επιτεθείς ή να φύγεις από την μητρόπολη επειδή μπούχτισες από την ρουτίνα του σπίτι, δουλειά, μπαρ, tv και από την κενότητα των σχέσεων που αναπαραγαγονται σε αυτήν, είναι λοιπόν μια ΠΟΛΙΤΙΚΟΤΑΤΗ επιλογή που εκφράστηκε από πολύ κόσμο και τον Δεκέμβρη και στις ευρωεκλογές, είτε ως καταστροφή της μητρόπολης, είτε ως απομάκρυνση από αυτήν. Ακόμα κι η επιλογή του να μη μιλήσεις (για) πολιτικά είναι επίσης μια πολιτική επιλογή. Αυτό το ξέρουμε καλύτερα από όλους οι εργαζόμενοι/ες στα ΜΜΕ. Δεχόμενοι κι επεξεργαζόμενοι καθημερινά ένα πλήθος πληροφοριών, με το που φεύγουμε από την δουλειά, θέλουμε πολλές φορές να κάνουμε οτιδήποτε άλλο από το να μεταδίδουμε τις ίδιες πληροφορίες και τον συνακόλουθο «θόρυβο» της δουλειάς, με τον ίδιο τρόπο που ένας εργάτης σε βιομηχανία παραγωγής σωλήνων δεν θέλει στον ελεύθερο χρόνο του να ακούει για «σωλήνες» (που λέει κι ένα underground τραγουδάκι).
Προχωρώντας προς την δεύτερη έννοια της πολιτικής, αυτήν που την τοποθετεί δίπλα στην έννοια της αστικής δημοκρατίας ως τον διαχωρισμένο χρόνο ενασχόλησης με τα κοινά που καρπώνονται οι πολιτικοί ως υπεραξία, το μότο «το προσωπικό είναι και πολιτικό» μετατρέπεται σε «το πολιτικό είναι ενάντια στο προσωπικό». Το ευρισκόμενο σε βαθιά κρίση πολιτικό σύστημα, αντιλαμβάνεται την σαπίλα του, την απομάκρυνση της διαχωρισμένης σφαίρας της πολιτικής από την καθημερινή ζωή και μην έχοντας βρει άλλη λύση καλεί τον κόσμο να θυσιάσει το προσωπικό για χάριν του πολιτικού, να αναπαραγάγει την σαπίλα. Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι ότι μπροστάρης σε αυτόν τον πληροφοριακό πόλεμο που εξαπέλυσε το σύστημα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για την διάσωση της πολιτικής, μπήκε η αριστερά «των κινημάτων και της οικολογίας», αυτοί δηλαδή που επικαλούνται την καθημερινότητα είτε ως σύγκρουση (κινήματα) είτε ως ποιότητα ζωής (οικολογία). Η αριστερά και η πολιτική οικολογία κατάφερε να εκφράσει την σαπίλα της πολιτικής και της οικολογίας με τον πιο απόλυτο τρόπο: «χάσε ένα μπάνιο», θυσίασε δηλαδή κάθε ευχάριστη στιγμή που αναζητάς στην καθημερινότητα σου, «για να χάσουν τον ύπνο τους», για να στηρίξεις δηλαδή εμάς που θέλουμε κατά τ’ άλλα να κάνεις μπάνια, να έχεις ελεύθερο χρόνο, δημόσιους χώρους κτλ κτλ.
Κι από την άλλη τι πιο λογικό, από το να διατηρηθεί η δύναμη που κοντά έναν αιώνα τώρα εκφράζει σταθερά αυτές τις «θυσίες», αυτόν τον διαχωρισμό της πολιτικής συνείδησης (της επανάστασης) από την καθημερινότητα του εργάτη. Η ίδια δύναμη που είδε εχθρικά τον Δεκέμβρη, γιατί αυτός αμφισβητούσε την πρωτοκαθεδρία του πολιτικού στα κινήματα. Και το Κόμμα ξέρει να κάνει καλά την δουλειά του, σε αντίθεση με τις παραφυάδες του, που έναν ολόκληρο Δεκέμβρη έψαχναν αποτυχημένα να αποκαταστήσουν αυτήν την πρωτοκαθεδρία και έξι μήνες μετά ζήτησαν από τον κόσμο να αναδείξει την αποτυχία τους στα κινήματα και στις κάλπες…
Τέλος, το στρατόπεδο που αντιμετωπίσαμε στον δρόμο τον Δεκέμβρη, το μπλοκ που συνενώνει συνταξιούχους νοικοκυραίους, φοβισμένους μικροαστούς και μαχαιροβγάλτες νεοναζί είναι το κατ’ εξοχήν μπλοκ που θα εκφραστεί δυνατά στις κάλπες, αφού ισχύει γι’ αυτό ότι και για το ΚΚΕ: ενδυναμώνονται πάνω στον φόβο των κινημάτων και του «αγνώστου» που αυτά επαγγέλλονται (επανάσταση, διεθνισμός), ενώ εκφράζουν την δυναμική συντήρησης του υπάρχοντος συστήματος. Πάνω απ’ όλα εκφράζουν την προστασία των διαχωρισμών εντός της εργατικής τάξης και κυρίως του εθνικού διαχωρισμού, ο οποίος απειλείται με την κινητικότητα του μεταναστευτικού προλεταριάτου και τις κινήσεις αντίστασης που ξεπροβάλλουν ορμητικά από τους μετανάστες και εκφράστηκαν και τον Δεκέμβρη. Τέλος οι φασιστονοικοκυραίοι δεν αντιμετωπίζουν διαρροές από μπάνια και παραλίες, αφού είναι η κατ’ εξοχήν φιγούρα που εκφράζει τον διαχωρισμό/υπεροχή του πολιτικού σε σχέση με το προσωπικό: Μπορεί να είσαι μαυριδερός, 1,40 απόγονος τουρκοαρβανιτών και να φαντασιώνεσαι την φυσική υπεροχή σου ως μέλος της «άριας φυλής», ή μπορεί να είσαι νοικοκυραίος μεσ’ στην μιζέρια και την γκρίνια για τους πολιτικούς και τους μετανάστες, που φαντασιώνεται τον στρατό και την αστυνομία που θα επιβάλλουν την τάξη.
Αυτό το στρατόπεδο, σίγουρα είναι επικίνδυνο και πάντα ήταν. Όμως η εκλογική του άνοδος δεν εκφράζει αυτή την στιγμή τόσο μια κοινωνική του άνοδος, όσο μια κοινωνική του συσπείρωση/άμυνα. Πάντα υπήρχαν, ειδικά στην Ελλάδα οι ταγματασφαλίτες πάντα φρόντιζαν να διαιωνίζουν το είδος τους, απλώς τώρα έχασαν τον δρόμο τον Δεκέμβρη και προσπαθούν να τον ξανακερδίσουν μέσω της πολιτικής τους συσπείρωσης/δύναμης. Το πιο ανησυχητικό με αυτό το στρατόπεδο είναι ότι επιτίθεται όταν οι δρόμοι αδειάζουν και το καλοκαίρι είναι η καλύτερη περίοδος για να βάλουν μπροστά πλάνα αντιμετώπισης του «εσωτερικού εχθρού», που ίσως είχαν παγώσει λόγω ευροεκλογών. Όπως και να έχει όμως είναι ένας εχθρός που με κανέναν τρόπο δεν αντιμετωπίζεται στην έδρα του (στις κάλπες) αλλά εκεί που πραγματικά αλλάζουν τα πράγματα, στους δρόμους.
η φωτογραφία είναι από http://zetazeros.wordpress.com/
12 replies on “Από τον Δεκέμβρη στην παραλία κι αντίστροφα”
Εξαιρετικά καθαρή και ad hoc ανάλυση. Συμφωνώ 100%Την Δευτέρα ήταν η πρώτη μέρα, μετά από καιρό, που ξαναμύρισε Δεκέμβρης.Από ανθρώπινη ανοησία, είχα λίγο μελαγχολήσει, φοβούμενος το υφέρπον ψυχολογικό DNA των ανθρώπων σ' αυτήν την χώρα.Όμως, έκαμα λάθος τελικά. Θαυμάσια.Ο Δεκέμβρης γέννησε το 50% μαύρο του Ιουνίου. Και γεννά πολλά ακόμα. Ούτε που φαντάζονται.Καλή Μέρα. Καλή Ελευθεριά (που με βία…)
Πολύ εύστοχη ανάλυση σύντροφοι.Μόνο να έχουμε την έννοια του μέτρου στο μυαλό μας και να μη βαυκαλιζόμαστε ότι το 50% των Ελλήνων αντιλήφθηκε εν μια νυκτί την αντιεξουσιαστική οδό.Το μαύρο του Ιούνη δεν το σκέφτηκαν οι περισσότεροι ως απόρια του Δεκέμβρη παρά μόνο αυτοί που ενεπλάκησαν με τον ένα ή άλλο τρόπο σε αυτόν.
Λυπάμαι που το λέω αλλά είστε πολύ βαθεία νυχτωμένοι. Μα πολύ. Σύντομα οι μετανάστες θα πληρώσουν βαρύ τίμημα και τότε το καταφύγιο του Δεκέμβρη θα μεταμορφωθεί σε κολοκύθα. Κρίμα ρε παιδιά, σκεπτόμενοι άνθρωποι να κρυβόμαστε πίσω από την λέξη «Δεκέμβρης». Καθώς τα όργανα ήδη άρχισαν, μην περιμένετε να συνεχίσουν για να καταλάβετε ότι είμαστε πιο μόνοι παρά ποτέ… όλοι, ότι κι αν πράξαμε ή μη…
Θα ήθελα να προσθέσω στην παραπάνω σοβαρή και εύστοχη ανάλυση της αποχής-πιο σοβαρή σίγουρα απο εκείνη των συναδέλφων σας στα κανάλια και τις μεγάλες εφημερίδες- ένα ακόμη σημείο: Η εξέγερση του Δεκέμβρη, εκτός των άλλων, έφερε ως συστατικό της στοιχείο την αμφισβήτηση των θεσμών και ειδικά εκείνου της εκπροσώπησης. Οι εξεγερμένοι και ειδικά εκείνοι των νεότερων ηλικιών έφτυσαν στα μούτρα κόμματα, ειδικούς, συνδικαλιστικούς ταγούς, υποβολείς δημοσιογράφους κλπ, και κινήθηκαν αυτόνομα, επιλέγοντας τα μέσα με τα οποία αγωνίστηκαν. Γιατί λοιπόν δεν αναφέρει κανένας κήνσορας της πολιτικής και της δημοσιογραφίας τον αντίκτυπο του Δεκέμβρη ως μία απο τις ερμηνείες της αποχής; Σύμφωνα μάλιστα με τις έρευνες των επιτελείων των κομμάτων, που είδαν τη δημοσιότητα, τα μεγαλύτερα ποσοστά αποχής εντοπίζονται στις ηλικίες 18-24 και κατόπιν στις ηλικίες απο 24-30. Στις ηλικιακές δηλαδή ομάδες που συμμετείχαν ενεργά στην εξέγερση, πολύ περισσότερο σε σχέση με τους γηραιότερους, ή τουλάχιστον εκείνες τις ηλικιακές ομάδες, τις οποίες άγγιξε περισσότερο ο αντίκτυπος της εξέγερσης σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες που συνδέονται κατά κύριο λόγο με την εργασία. Θεωρώ ότι δεν μπορούμε να αρνηθούμε τον έντονο νεολαιίστικο χαρακτήρα της εξέγερσης, χωρίς αυτό να αποκλείει τα κοινωνικά-ταξικά χαρακτηριστικά, που αναπόδραστα είχε και αποτέλεσαν ίσως τη βάση της εξέγερσης (εργασιακή επισφάλεια, φτώχεια, καταπίεση). Αυτό το μικρό σχόλιο, αν και νομίζω ότι το ζήτημα δεν εξαντλείται εδώ.Ν.
Ενδιαφέρουσα η ανάλυση σας αλλά την λείπει μια μικρή λεπτομέρεια. Καλά εδώ στην Ελλάδα έχουμε το πασπαρτού του Δεκέμβρη που κατά το δοκούν μπορεί να τα εξηγήσει όλα. Πως όμως η ανάλυση σας συνδέεται με το γεγονός ότι σε όλη της Ευρώπη έγινε το ίδιο πράγμα? Τεράστια απόχη, μεγαλύτερη από την Ελλάδα του Δεκέμβρη και άνοδο της Δεξιάς και των φασιστών. Εκεί δεν έχει Δεκέμβρη! Αν το εφεύρημα του Δεκέμβρη είχε να μας πει κάτι, θα είχαμε στην Ελλάδα μια κάποια διαφοροποίηση από την υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως η μόνη που έχουμε είναι η άνοδος του ΠΑΣΟΚ!Παιδιά πάσχετε από ανάλυση…
Θα παρακαλούσα τα παπαγαλάκια να γυρίσουν στο κλουβί τους. Το διάλειμμα και το κανναβούρι τέλειωσε.Η μεγάλη αποχή είναι μόνιμη στην Ευρώπη. Όχι στην Ελλάδα του μάξιμουμ 35%.Γεια και χαιρετισμούς στη Ντόρα. Και το Σαμαρά…. μάντολες!
Αγαπητέ ΠότμοςΗ ποιότητα της απάντησης σου δεν με παραπέμπει ούτε στην ποιότητα μιας εξέγερσης, ούτε πολύ περισσότερο σε μια διαφορετική ποιότητα από αυτήν που κριτικάρουμε στα κυρίαρχα ΜΜΕ. Περισσότερο με παραπέμπει σε πολεμικές τύπου Ριζοσπάστη.Κρίμα. Δεν φανταζόμουν ότι η καφρίλά άλλων φόρουμ θα μεταφερθεί και σε έναν χώρο που θέλει να αναπτύσσει και ανταγωνιστικό λόγο προς τα κυρίαρχα ΜΜΕ…
Για την ομοιότητα με υπόλοιπη Ευρώπη:Η σήψη του καπιταλιστικού/πολιτικού συστήματος, η δυσωδία της σοσιαλδημοκρατίας και η ανεπάρκεια της αριστεράς παρατηρείται πανευρωπαϊκά. Στην Ελλάδα είχαμε κι έναν Δεκέμβρη που έκανε ακόμα πιο ξεκάθαρη την κατάσταση, κι όπως λέει κι ο "Πότμος" στην Ελλάδα η αποχή είθισται να μην ξεπερνάει το 30% λόγω διαφόρων ιδιαιτεροτήτων (οικογενειακή ψήφος, δικτατορίες κτλ.)Κατά τ' άλλα συμφωνώ ότι δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε στον Δεκέμβρη, την στιγμή που 6 μήνες μετά και η κατάσταση σκουραίνει και οι φασίστες σηκώνουν κεφάλι. Και σε καμία περίπτωση δεν λέω ότι όποιος απείχε ήταν "εξεγερμένος". Περισσότερο η ανάλυση ήθελε να καταδείξει πως τα κοινωνικά κινήματα (και πόσο μάλλον οι εξεγέρσεις) διαμορφώνουν τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού, και ν' απαντήσει σε όσους πίσω από την αποχή βλέπουν αδιαφορία ή παραίτηση.Προς Ν.Συμφωνώ γενικά αν και νομίζω ότι η λέξη κλειδί δεν είναι η έννοια της αντιπροσώπευσης, με την έννοια π.χ. ότι και η συμμετοχήσε συλλογικές διαδικασίες που αντιτίθενται στην αντιπροσώπευση φθίνει από τον Δεκέμβρη κι έπειτα.Περισσότερο νομίζω ισχύει ότι βγαίνει στο προσκήνιο μια νέα γενιά που κουβαλάει ένα κινηματικό υπόβαθρο αγώνων της τελευταίας δεκαετίας με αποκορύφωμα τον Δεκέμβρη αλλά όχι μόνο αυτόν (από μαθητικά Αρσένη 98, αντιπαγκοσμιοποίηση, αντιπολεμικά, μέχρι φοιτητικές μαθητικές καταλήψεις τελευταίων ετών). Σε όλους αυτούς τους αγώνες ήταν ευδιάκριτη μια συγκρουσιακή τάση που αμφισβητούσε το παραδοσιακό θεσμικό πλαίσιο των αγώνων της μεταπολίτευσης, ότι δηλαδή οι αγώνες είναι μια κομματική/συνδικαλιστική επίδειξη δύναμης, έτσι ώστε να έρθει η δικαίωση στις κάλπες. Τον Δεκέμβρη του 08 ήταν η πρώτη φορά που αυτή η τάση κυριάρχησε στον ταξικό ανταγωνισμό και με αυτή την έννοια είναι εύστοχες νομίζω και οι αναλύσεις που τοποθετούν εκεί και το τέλος της Μεταπολίτευσης.Τέλος όσον αφορά τον νεολαιίστικο χαρακτήρα της εξέγερσης, είναι ένα θέμα που σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Σίγουρα είναι κάτι παραπάνω από ευδιάκριτη μια κοινωνική πόλωση με βάση την ηλικία που εκφράζεται κι εκλογικά του στυλ, οι νέοι απέχουν (είτε ψηφίζουν μικρά κόμματα) ενώ οι συνταξιούχοι ψηφίζουν μαζικά με βάση τα δίπολα του… Μεσοπολέμου. Όμως χρειάζεται προσοχή για να μην ξεπέσουμε σε μιντιακές αναλύσεις περί "πόλεμου γενεών". Εγώ υποστηρίζω περισσότερο τις αναλύσεις που διαβλέπουν μια αλλαγή της ταξικής σύνθεσης, με τους νέους-ες να μεγαλώνουν σε ένα νεοφιλελεύθερο περιβάλλον και μ' ένα (εργασιακό) μέλλον ασφαλέστατα επισφαλές, μια κομβική αλλαγή την οποία δεν μπορούν να κατανοήσουν οι γονείς της σταθερής εργασίας και των σοσιαλδημοκρατικών προσδοκιών της "αλλαγής".Γ.
Προς Γ. Καταρχήν, η μείωση της συμμετοχής στις συλλογικές διαδικασίες, όπως τουλάχιστον τις βιώνω εγώ, συνδέεται κατά κύριο λόγο με την κούραση και τη φθορά-απογοήτευση της επιστροφής στην κανονικότητα μετά τον Δεκέμβρη, και όχι με κάποιο ζήτημα αρχής, του τύπου "τελικά, δεν λειτουργεί και η αυτοοργάνωση, ας επιστρέψουμε στην πεπατημένη του κοινοβουλευτισμού". Αναφορικά με τον νεολαιίστικο χαρακτήρα της εξέγερσης, θα ήθελα μια μικρή διευκρίνιση, την οποία υπονόησα, αλλά δεν εξήγησα προφανώς επαρκώς. Το "νεολαιίστικο" δεν σημασιοδοτείται μόνο από τις ηλικιακές ομάδες που συμμετείχαν στην εξέγερση, αλλά κυρίως από την τρανταχτή απουσία της εργατικής τάξης απ' αυτήν. Βεβαίως, υπήρχαν εξεγερμένοι -ες, που ήταν και εργαζόμενοι -ες, ωστόσο η παραγωγική διαδικασία έμεινε "ανέγγιχτη", με την έννοια ότι δεν διεκόπη ή δεν υπέστη ένα ορισμένο πλήγμα από τους ίδιους τους παραγωγούς-εργάτες (με απεργίες, επισχέσεις, κλπ). Η κατάληψη μέσων παραγωγής δεν τίθεται καν στη συζήτηση, καθώς θεωρείται ακόμη ένας μαξιμαλιστικός στόχος. Η ροή των εμπορευμάτων σαφώς διαταράχθηκε τις μέρες του Δεκέμβρη, ωστόσο αυτή η διάταραξη παράμεινε στα γεωγραφικά όρια του κέντρου και δεν είχε το πρόσημο του γενικευμένου σαμποτάζ. Ο "κόσμος της εργασίας" έμεινε έξω από την εξέγερση, καθώς και η μοναδική απεργία-φάρσα της ΓΣΕΕ, είχε ελάχιστη συμμετοχή. Το "γόητρο" της εργατικής τάξης περιέσωσαν τα εγχειρήματα των καταλήψεων στη ΓΣΕΕ και την ΕΣΗΕΑ, ωστόσο ήταν μια μειοψηφική τάση στον ταξικό ανταγωνισμό. Η έκρηξη του Δεκέμβρη σαφώς συνδέεται με την οικονομική κρίση, την εντεινόμενη προλεταριοποίηση κοινωνικών ομάδων (μεταναστών, κλπ), την επισφάλεια στην εργασία, την καταπίεση, ωστόσο αυτή η -εξ ορισμού- πολωτική συνθήκη μπορεί να δίνει ένα κοινωνικό-ταξικό χαρακτήρα, δεν χαρακτηρίζει όμως την εξέγερση ως ταξική. Για να δώσω ένα πρόσφατο ιστορικό παράδειγμα του ξεπεράσματος αυτής της αγκύλωσης, η οποία δεν έχει να κάνει σαφώς με τον "πόλεμο γενεών", αλλά με τη γενικευμένη ήττα της εργατικής τάξης και των κινημάτων, αυτό είναι ο Μάης του 68'. Οι αρχικές κινητοποιήσεις των "λυσσασμένων" και των φοιτητών στα πανεπιστήμια της Γαλλίας έλαβαν πραγματικές εξεγερσιακές και ανατρεπτικές διαστάσεις, όταν 10.000.000 εργαζόμενοι συμμετείχαν σε απεργίες διαρκείας, την ίδια ώρα που καταλάμβαναν εργοστάσια και επιχειρήσεις, προωθώντας την αυτοδιαχείριση. Αυτή ήταν η λεπτή γραμμή, μετά την οποία ο Μάης από μια νεολαιίστικη εξέγερση μετατράπηκε σε συνολική ρήξη με τον "υπάρχον" και κυρίως με τις υλικές βάσεις του οικοδομήματος, που λέγεται καπιταλισμός. Βεβαίως, ασχολήθηκε και με πτυχές του εποικοδομήματος (κράτος, θέαμα, φύλο, κλπ), όμως είναι μια άλλη κουβέντα. Ο νεολαιίστικος λοιπόν χαρακτήρας του Δεκέμβρη τίθεται υπό αυτή την έννοια και δεν συνδέεται επ' ουδενί με συνασπισμένες η μιντιακές αναλύσεις, οι οποίες ξορκίζουν με αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο της συνολικής ανατροπής του κυριαρχικού πλέγματος. Με την έννοια αυτή, η σημαντικότερη παρακαταθήκη του Δεκέμβρη ήταν η εξής: αφού όντως εκείνες τις μέρες η εξέγερση δεν ήταν ουτοπία, μήπως ήλθε τελικά η ώρα να μιλήσουμε για την επαναστατική προοπτική, ειδικά όταν μπροστά μας βρίσκεται η μεγαλύτερη εγγενής κρίση του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού εγχειρήματος; Ν.
Από τις παραλίες ξεκινήσαμε στον ορισμό της τάξης καταλήξαμε κι ενώ οι φασίστες έξω αλωνίζουν…Πολύ σύντομα λοιπόν "φιλοσοφώντας άνευ μαλακίας". Δεν διαφωνώ καθόλου με την εικόνα της κανονικότητας που περιγράφεις για την παραγωγική διαδικασία τον Δεκέμβρη. Γενικά πολύ σπάνια στην ιστορία μπαίνει το ερώτημα "ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής;", η πιο κοντινή μας ιστορικά είναι η εποχή που αναφέρεις (Μάης του 68). Αυτό το ερώτημα είναι προφανώς επαναστατικό (και η κατοχή των μέσων παραγωγής αναγκαία επαναστατική συνθήκη), αλλά τον Δεκέμβρη δεν ισχυρίστηκε κανείς ότι είχαμε επανάσταση.Νομίζω απλώς ότι η σημασία κι η βαρύτητα που δίνεις σε κάποιες έννοιες, δημιουργούν ένα πρόβλημα ορισμών, ίσως δηλαδή να εννοούμε το ίδιο πράγμα με άλλες λέξεις.Ας πούμε λες: 1.Δεν σταμάτησε η παραγωγή τον Δεκέμβρη -2. άρα η εργατική τάξη δεν συμμετείχε -3. άρα η εξέγερση δεν ήταν ταξική -4. άρα η εξέγερση ήταν νεολαιίστικη.Από το 1. που ισχύει μέχρι το 2. νομίζω γίνεται ένα μεγάλο άλμα, το οποίο μπορείς να το καταλάβεις αν αντιστρέψεις τον συλλογισμό: πότε συμμετέχει σε εξεγέρσεις η εργατική τάξη; όταν μπλοκάρεται η παραγωγή, δηλαδή όταν τίθεται ζήτημα επανάστασης… Προχωρώντας προς το 3., το λογικό άλμα όπου προϋποθέτει ταξικό ζήτημα μόνο σε περίπτωση μπλοκαρίσματος της παραγωγής έχει εδραιωθεί.Ως υλιστής δεν διαφωνώ ότι η παραγωγή μπορεί να είναι στο κέντρο, στο πυρήνα, στην καρδιά, στην βάση ή δεν ξέρω που αλλού του ταξικού ζητήματος, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θεωρώ ότι ο ταξικός ανταγωνισμός περιορίζεται στην σφαίρα της παραγωγής, όπως δεν θεωρώ ότι η τάξη ορίζεται αποκλειστικά με βάση την θέση της στην παραγωγική διαδικασία (ερμηνεία της αστικής κοινωνιολογίας). Όποιος έχει χάσει τον έλεγχο πάνω στις συνθήκες της ύπαρξης του και έχει υλικό συμφέρον από την ανατροπή των εμπορευματικών σχέσεων και το παράλληλο χτίσιμο σχέσεων κοινότητας (κομμουνιστικών), θεωρεί ότι εμπίπτει στον ιστορικό ορισμό της έννοιας του προλεταριάτου, ανεξαρτήτως της διαφορετικής του σύνθεσης που αναλογεί στις κάθε φορά συνθήκες του καπιταλισμού.Οπότε διαφωνώ κι όσον αφορά το 4. "η εξέγερση ήταν νεολαιίστικη". Θεωρώ ας πούμε ότι οι μαθητές είναι το κατ' εξοχήν σύγχρονο υποκείμενο που έχουν χάσει τον έλεγχο πάνω στις συνθήκες της ζωής τους, που δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ (κι ας μην παράγουν κάτι χειροπιαστό, παρά μόνο την μελλοντική τους εργατική δύναμη) χωρίς να αντιλαμβάνονται ακριβώς το γιατί το κάνουν. Οπότε τους μαθητές τους θεωρώ ταξικό υποκείμενο, το ίδιο και τους αγωνιζόμενους φοιτητές, που σε μεγάλο βαθμό εργάζονται χωρίς να εμπίπτουν στην μισθωτή σχέση, αφού τον έλεγχο της ζωής τους τον έχουν οι γονεϊκές προσδοκίες. Τέλος υπάρχει κι η 3η "νεολαιίστικη" κατηγορία που βγήκε στον δρόμο τον Δεκέμβρη, οι επισφαλώς εργαζόμενοι κι οι "αόρατοι" της παραγωγικής διαδικασίας, οι οποίοι όχι μόνο δεν έχουν την δυνατότητα να καταλάβουν τα μέσα παραγωγής, αλλά βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της αναζήτησης απαντήσεων στα ερωτήματα για ποιόν δουλεύουμε, κάθε πότε και πού και πώς μπορούμε να οργανωθούμε συλλογικά απέναντι σε αυτήν την συνθήκη. Αυτό όμως δεν τους μεταμορφώνει από ταξικό σε "νεολαιίστικο" υποκείμενο.Με βάση τις παραπάνω ταξικές φιγούρες μιλάω για διαφορετική ταξική σύνθεση της νεολαίας σε σχέση με την παλαιά ταξική σύνθεση που εκπροσωπούν π.χ. οι εργαζόμενοι στις ΔΕΚΟ, όπου το ζήτημα της επισφάλειας το αντιμετωπίζουν ως απειλή κι όχι ως πραγματικότητα. Λέω χοντρικά, ότι αν πράγματι το παραδοσιακό (και αρκετά μεγάλο) κομμάτι της εργατικής τάξης δεν συμμετείχε οργανωμένα στην εξέγερση, αυτό δεν σημαίνει ούτε τάχθηκε εναντίον της (υπήρχε π.χ. ηθική στήριξη σε στυλ "έχουν δίκιο τα παιδιά μας"), ούτε ότι η εξέγερση δεν ήταν ταξική.Γ.
Φίλε ανώνυμε από πάνω, κατανοώ την ερμηνεία σου περί του κυρίαρχου νεολαιϊστικου στοιχείου. Φαντάζομαι ωστόσο όταν λες "τρανταχτή απουσία της εργατικής τάξης", εννοείς οργανωμένα/συλλογικά/μέσω συνδικάτων.Όπως κι ο ίδιος παρατηρείς εξάλλου, υπήρχαν πολλοί εργαζόμενοι στο δρόμο, και μάλιστα μεγαλύτερων ηλικιών από αυτές που στο συσχετισμό με τις ευρωεκλογές τονίστηκε ότι απείχαν από την κάλπη. Η συγκεκριμένη οργανωμένη απουσία των εργατών από το Δεκέμβρη, ανέδειξε κυρίως ένα άλλο θέμα, στο μεγαλύτερο μάλιστα δυνατό βαθμό. Το Δεκέμβρη διαπιστώθηκε στην πράξη ότι η παρούσα μορφή, η στελέχωση και η "ταυτότητα" των συνδικάτων είναι ασύμφωνες ως προς κάτι πραγματικά ριζοσπαστικό όπως ήταν τα γεγονότα του Δεκέμβρη. Αναδείχθηκε εν ολίγοις η κομματική εξάρτηση των συνδικάτων, η οποία αποτρέπει κι απαγορεύει οποιαδήποτε αυθόρμητη κινητοποίηση, ή για να το θέσω πιο σωστά, τη συμμετοχή σε ένα κίνημα που δεν μανιπιουλάρεται.Κι επομένως, η προσωπική εξάρτηση πολλών εργαζομένων με αυτά τα ελεγχόμενα σωματεία/συνδικάτα απέτρεψε και την τρανταχτή παρουσία της εργατικής τάξης που κάποιοι επιθυμούν (και το πετυχαίνουν εν μέρει) να παραμένει στο εργατοπατερίστικο μαντρί.Κ.
Φίλε ανώνυμε από πάνω (Κ.) συμφωνώ ότι τα υπάρχοντα συνδικάτα και οι ενσωματωμένες στο σύστημα μορφές οργάνωσης της εργατικής τάξης παίζουν πάντα ρόλο πυροσβεστικό στη μαχητικότητα των εργατών. Αλλά διαφωνώ με κάποια σημεία:- Οι εργαζόμενοι που εξαρτώνται από αυτά τα συνδικάτα δεν είναι στην πραγματικότητα τόσοι πολλοί. Και αυτοί που είναι εξαρτημένοι, είναι αρκετά συνειδητά εκεί που είναι. Κατά τη γνώμη μου αγνοούμε ένα μεγάλο παράγοντα που είναι η ταξική και η κοινωνική συνείδηση. Οι εργαζόμενοι δεν ασχολούνται και δε θέλουν να οργανωθούν για να αγωνιστούν. Στην πραγματικότητα έχουν τα συνδικάτα που τους αξίζουν ή για να μην φανεί απαξιωτικά, τα συνδικάτα που τους αντιστοιχούν. Αν υπήρχαν πιο δυναμικές διαθέσεις, πιο αγωνιστικές απόψεις στις μονάδες, και τα συνδικάτα θα αναγκάζονταν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να ριζοσπαστικοποιηθούν ή στην τελική να διαλυθούν και να δημιουργηθούν άλλα, πιο αγωνιστικά. Από την άλλη, κατανοώ την ύπαρξη δυναμικών συνδικάτων ως μέσο προώθησης της συνειδητοποίησης του ρόλου της εργατικής τάξης και βέβαια οργάνωσης (όταν υπάρχει βέβαια η διάθεση για οργάνωση). Για αυτό και είναι πιο σημαντικό από ποτέ να δημιουργηθούν αυτοοργανωμένα και από τα κάτω συνδικάτα, που ταυτόχρονα με την συσπείρωση και οργάνωση, θα πρέπει να ασχολούνται και με τη μαζικοποίηση και το πλάτεμα των αγώνων. Αλλά ας μην υπερτιμούμε τα ξεπουλημένα συνδικάτα. Δεν ευθύνονται αυτά αποκλειστικά για την απουσία της εργατικής τάξης τον Δεκέμβρη. Για την απουσία ευθύνεται η εργατική τάξη και οι λόγοι αυτής θα πρέπει να αναζητηθούν σε όλο το σύγχρονο καπιταλιστικό οικοδόμημα….- Για να χρησιμοποιήσω και το παράδειγμα του Ν. Στο Μάη του '68, στις καταλήψεις στα εργοστάσια, τα επίσημα συνδικάτα είχαν μηδαμινό ρόλο, και αυτόν που κατά καιρούς έπαιρναν, τον έπαιρναν αναγκαστικά λόγω της από τα κάτω πίεσης. Οι γενικές συνελεύσεις ήταν που έκριναν την πορεία των γεγονότων και τα επίσημα συνδικάτα ήταν απλώς παρατηρητές και εκτελεστές της "λαϊκής" θέλησης. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι σημαντικά τα σωματεία και τα συνδικάτα ως μορφές οργάνωσης (όταν βέβαια έχουν αυτοοργανωμένο χαρακτήρα και επαναστατικό προσανατολισμό). Σημαίνει ότι όταν οι εργάτες "φλυαρούν", είτε μέσα, είτε έξω από σωματεία και συνδικάτα, οι ξεπουλημένοι εργατοπατέρες το βουλώνουν. Μάλλον αυτό λοιπόν είναι το φλέγον ζήτημα: πώς θα αρχίσουν οι εργαζόμενοι να φλυαρούν, και οι όποιες οργανωτικές δομές κατά κει πρέπει να κινούνται. Λ.