Δίπλα στη θρησκεία, και στο πέρασμα των αιώνων, προστίθενται κατά καιρούς, διάφοροι θεσμοί και «αξίες»: το έθνος, η επιτυχία, το κράτος, η κοινωνική καταξίωση, το οικονομικό εύρος, η ασφάλεια, το ταλέντο.
Εκτός όμως από την πίστη στις «αξίες» και τις θρησκείες, υπάρχει και η ελπίδα. Όχι η χριστιανική ελπίδα. Αλλά αυτή η ελπίδα που περιλαμβάνει το συλλογισμό, την αντίσταση και τη συλλογική δράση. Περιλαμβάνει ακόμα το πάθος, την αυτοοργάνωση, την αλληλεγγύη και τη θέληση, που απορρίπτει όμως το σχήμα θέλω = δεν κάνω.
Αυτό που τελικά ίσως δε γίνεται αντιληπτό είναι ότι απέναντι σε όλους τους θεσμούς και τις θρησκείες, απέναντι στην επίθεση μηχανισμών φτιαγμένων από ανθρώπους και με ανθρώπους, πάντα, μα πάντα, υπάρχει και εξελίσσεται και αυτή η άλλη ελπίδα. Εξελίσσεται μέσα και παράλληλα με τη ροή της κανονικότητας και την καθεστηκυία τάξη, άλλοτε φανερά και δυναμικά, διαταράσσοντας τη, και άλλοτε καρτερικά και υπόγεια, καταφέρνοντας μικρά χτυπήματα.
Και αυτή η ελπίδα αντανακλά τη συνειδητοποίηση της «μοίρας» του ανθρώπου, που δεν είναι άλλη από την οικοδόμηση του επίγειου «παραδείσου». Την οικοδόμηση της ουτοπίας, της μελλοντικής κοινωνίας που έχει πάρει πολλά ονόματα και σχήματα στη φαντασία των ανθρώπων.
Σημασία δεν έχει όμως το όνομα, ούτε οι ήττες του παρελθόντος. Σημασία έχει η απόκτηση της συνείδησης ότι υπάρχει δρόμος. Το μόνο που μένει είναι η χάραξη πορείας και η απόφαση για ξεκίνημα.
Μακριά από θεούς, αφέντες, ειδικούς και αυθεντίες, θα φτιαχτεί ο δρόμος για την ελευθερία.
Και τότε να δεις τι πασχαλιές θα ανθίσουν μέσα από τη νεκρή γη, όταν η βροχή της άνοιξης ταράξει τις ρίζες τις οκνές.