Μεταλλαγμένα εργασιακά καθεστώτα και η δυνατότητα κοινών αντιστάσεων

Αναδημοσιεύουμε το πολύ ενδιαφέρον κείμενο των εργαζόμενων με μπλοκάκι, που – εκτός των άλλων – καταγράφει και τις τελευταίες αλλαγές στη νομοθεσία:

Η ψήφιση του τελευταίου (μέχρι το επόμενο) φοροληστρικού νομοσχεδίου στις 11 Γενάρη 2013 και οι διάφορες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ερμηνευτικές εγκύκλιοι, ΠΟΛ κ.λπ. που ήρθαν από τις αρχές του χρόνου να εξειδικεύσουν και να εφαρμόσουν τα μέτρα του τρίτου Μνημονίου που πέρασαν τον Νοέμβριο του 2012 απέδειξαν ακόμα και στις πέτρες τον μακρόπνοο «αναπτυξιακό» στόχο των κυβερνώντων: να μετατρέψουν τον κόσμο της εργασίας σε ένα όσο γίνεται πιο φθηνό και απροστάτευτο εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ασφάλιση, χωρίς επιδόματα, χωρίς έστω αυτή την τυπική ιδιότητα του εργαζόμενου ή του ανέργου – μια ανερμάτιστη μάζα εξατομικευμένων «εφέδρων» που άλλοτε θα δουλεύουν, άλλοτε όχι, άλλοτε θα επιβιώνουν, άλλοτε όχι, πάντα όμως σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των εγχώριων και διεθνών αφεντικών, τις οποίες θα συντονίζουν και θα επιβάλλουν οι εγχώριοι και διεθνείς κυβερνητικοί θεσμοί.

Η νέα φορολογική νομοθεσία

Αξίζει να επαναλάβουμε εδώ τα κεντρικά σημεία του νέου (μέχρι τον νεότερο) φοροληστρικού νόμου, για να δώσουμε μια γενική εικόνα της κατάστασης. Ιδού τι ισχύει πλέον:

•    Κατάργηση του αφορολόγητου των 5.000 ευρώ και καθιέρωση, στη θέση του, μιας «έκπτωσης φόρου» μέχρι 2.100 ευρώ, που θα αφορά όμως μόνο όσους θα φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών.

Για όλους εμάς, τους εργαζόμενους με μπλοκάκι, τα περισσότερα από τα παραπάνω μέτρα σηματοδοτούν ήδη μια αφαίμαξη διαρκείας η οποία, εκ των πραγμάτων, θα μας αναγκάσει αργά ή γρήγορα να μπούμε κι εμείς στην ευαγή κατηγορία των «φοροοφειλετών», που τόσο αρέσει στα κανάλια να δείχνουν όταν αυτοί τυγχάνουν μεγαλόσχημοι επιχειρηματίες και συλλαμβάνονται από το επικοινωνιακά ευαίσθητο κράτος μας. Κι επειδή ακριβώς το επικοινωνιακά ευαίσθητο κράτος μας δεν θα ήθελε να φανεί ότι ασκεί διώξεις σε βάρος του μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού της χώρας, ενεργοποιήθηκε ήδη ο εναλλακτικός μηχανισμός. Όπως ενημερωθήκαμε προ ημερών: «Χέρι σε μισθούς, συντάξεις, καταθέσεις, ακίνητα αλλά και απαιτήσεις στα χέρια τρίτων, όπως ενοίκια, επιδοτήσεις ή γενικότερα πληρωμές που δικαιούται να εισπράξει ο οφειλέτης από τρίτους, μπορεί να βάλει το Δημόσιο μέσω των εισπρακτικών του μηχανισμών προκειμένου να ανακτήσει ληξιπρόθεσμες οφειλές οι οποίες δεν έχουν μπει σε ρύθμιση». Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, τις καταθέσεις, δεν υπάρχει καν κατώτατο όριο προστασίας από τις κατασχέσεις υπέρ του Δημοσίου…

Ωστόσο, το εισπρακτικό αυτό μέρος των πρόσφατων μέτρων δεν είναι –όσο παράξενο κι αν φαίνεται αυτό– το χειρότερο. Η ριζική και βάναυση αναθεώρηση της ίδιας της έννοιας της εργασίας, σύμφωνα με τις προσταγές της μεγάλης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, είναι το στοιχείο αυτό που θα έχει τις πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες στη ζωή μας και ενάντια στο οποίο θα χρειαστεί να υψώσουμε τις αντιστάσεις μας. Δύο μόνο παραδείγματα για να φανεί καλύτερα τι εννοούμε.

1) Ο νέος φορολογικός νόμος ορίζει για πρώτη φορά το καθεστώς του εργαζόμενου με μπλοκάκι, με τρόπο πρωτοφανώς κυνικό: το φορομπηχτικό, ακραιφνώς ταξικό κράτος αναγνωρίζει εμάς, τους εργαζόμενους με μπλοκάκι, ως περίπου μυθικά πλάσματα –μισά «ελεύθερους επαγγελματίες» και μισά μισθωτούς–, χωρίς κανένα από τα δικαιώματα ούτε της μιας ούτε της άλλης από αυτές τις «ξεπερασμένες» κατηγορίες εργαζομένων. Πλέον, λοιπόν, προβλέπεται, ότι όσοι από εμάς έχουμε έγγραφη σύμβαση με όχι πάνω από τρεις εργοδότες ή, εφόσον οι εργοδότες είναι περισσότεροι, ότι όσοι από εμάς έχουμε ακαθάριστα έσοδα που προέρχονται σε ποσοστό 75% από έναν εξ αυτών θα φορολογούμαστε σαν μισθωτοί, δηλαδή με «μειωμένο» συντελεστή 22% αντί 26%, θα «επωφελούμαστε» από την έκπτωση φόρου έως 2.100 ευρώ και θα πληρώνουμε μειωμένο τέλος επιτηδεύματος 500 ευρώ αντί για 650. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, με δυο λόγια, ενώ θα φορολογούμαστε ως μισθωτοί, θα υποχρεούμαστε σε καταβολή τέλους επιτηδεύματος σαν «ελεύθεροι επαγγελματίες». Με τη ρύθμιση αυτή, νομιμοποιείται και αναγνωρίζεται από το κράτος το καθεστώς κάτω από το οποίο εξαναγκαζόμαστε από τα αφεντικά να δουλεύουμε εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι: αναφερόμαστε στη γνωστή πρακτική τους να μη μας προσλαμβάνουν, αλλά να μας υποχρεώνουν να κόβουμε αποδείξεις παροχής υπηρεσιών. Έτσι τα αφεντικά απαλλάσσονται από την υποχρέωση να καταβάλλουν εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, να πληρώνουν δώρα και επιδόματα γάμου, αδείας, λοχείας και μητρότητας, καθώς και να αποζημιώνουν σε περίπτωση απόλυσης. Με τη νέα φορολογική νομοθεσία, το κράτος λαμβάνει απροκάλυπτα θέση υπέρ των αφεντικών, καλύπτοντας τις εργοδοτικές αυθαιρεσίες και την εκμετάλλευση, με φτηνό αντάλλαγμα προς εμάς (τα «μυθικά πλάσματα» που λέγαμε) μια «φοροελάφρυνση» της τάξης του 4% (συν άλλα 150 ευρώ ετήσιο δωράκι, από το τέλος επιτηδεύματος). Το μήνυμα για τους εργαζόμενους με μπλοκάκι είναι σαφές: «αποδέξου ότι δεν είσαι εργαζόμενος για να φορολογείσαι τουλάχιστον σαν εργαζόμενος».

2) Με την ΠΟΛ 1004/4.1.2013 (η οποία εξειδικεύει τη χιλιοτραγουδισμένη κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων και την αντικατάστασή του από τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών), τέθηκε σε ισχύ η εξής απροσδόκητη ρύθμιση: τόσο οι «ελεύθεροι επαγγελματίες» όσο και οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι θα εκδίδουμε πλέον μόνο αθεώρητα τιμολόγια όταν «συναλλασσόμαστε με» (βλ. δουλεύουμε για) εταιρείες, ενώ θεωρημένη απόδειξη παροχής υπηρεσιών θα εκδίδουμε μόνο σε συναλλαγές με ιδιώτες. Φαίνεται βολικό για όλους όσοι αναγκαζόμαστε κάθε τρεις και λίγο να θεωρούμε μπλοκάκια στην εφορία ώστε να μπορούμε να πληρωνόμαστε από τους εργοδότες μας (που, όπως είπαμε, λατρεύουν να τους κόβουμε αποδείξεις), στην πραγματικότητα όμως το ζήτημα είναι πολύ βαθύτερο: με τη νέα ρύθμιση, πρακτικά καταργείται η υποχρέωση πολλών χιλιάδων εργαζομένων με μπλοκάκι να πληρώνουν τις δυσβάστακτες εισφορές στα ταμεία τους ώστε να αποκτούν ασφαλιστική ενημερότητα και να θεωρούν τα παραστατικά τους. Το κράτος, που απαλλάσσει τα αφεντικά συναδέλφων με μπλοκάκι από τις εργοδοτικές ασφαλιστικές τους εισφορές, τώρα «απαλλάσσει» κι εμάς από αυτές, θεσμοποιώντας πλέον και την ανασφάλιστη εργασία με μπλοκάκι: προκειμένου να βρίσκουν οι εργοδότες πρόθυμους εργαζόμενους (εργαζόμενους δηλαδή που δεν θα υποχρεούνται να καταβάλλουν οι ίδιοι τις ασφαλιστικές τους εισφορές), προκειμένου επιπλέον να φανεί ότι «συγκρατούνται οι δείκτες της ανεργίας», κάλλιο να παραμεριστεί εντελώς, μέσω των αθεώρητων τιμολογίων προς εταιρείες, ο σκόπελος της ασφάλισης, να πειστούν οι συνάδελφοι να δουλεύουν χωρίς καν υγειονομική περίθαλψη και να καταδικαστούν σε χρεοκοπία τα αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία – έτσι ώστε, σταδιακά, να οδηγηθούμε σε ένα ενιαίο, «ανταποδοτικό» ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα, με την υγειονομική περίθαλψη πλήρως ιδιωτικοποιημένη και διαθέσιμη μόνο για τους έχοντες, τις δε συντάξεις σε ένα ελάχιστο επίπεδο πείνας για όλους και αυξημένες («ανταποδοτικές») μόνο για λίγους εκλεκτούς. Αν πάλι τα ταμεία προτιμήσουν να μη χρεοκοπήσουν, το κράτος έχει ήδη δείξει τον δρόμο: μπορούν ν’ αρχίσουν κι αυτά τις κατασχέσεις των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλισμένων τους… 

Τα δύο παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ξεκάθαρα το μοντέλο που επιβάλλεται και στο δικό μας εργασιακό καθεστώς: μια πάμφθηνη, απολύτως εξαρτημένη και απολύτως χωρίς δικαιώματα εργασία, με την αποδοχή μάλιστα των ενδιαφερομένων – και είναι αυτή ακριβώς η αποδοχή που κάνει τον εργαζόμενο «ελεύθερο επαγγελματία»: μια ελευθερία απεμπόλησης κάθε δικαιώματος, κάθε ουσιαστικής ανεξαρτησίας, μια ελευθερία πλήρους εξάρτησης. Το ίδιο μοντέλο επικρατεί ολοένα περισσότερο στην «αγορά εργασίας»: τρανταχτά παραδείγματα, οι «ωφελούμενοι» (και ουχί εργαζόμενοι) στα ήδη διαβόητα Προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας ή οι «επιδοτούμενοι» άνεργοι που όταν πάνε να «επιδοτηθούν» από τα αντίστοιχα προγράμματα χάνουν αυτομάτως όλα τα δικαιώματα του ανέργου, για να επιστρέψουν μετά την «επιδότηση» σε μια ανεργία απογυμνωμένη από κάθε στοιχειώδη εξασφάλιση. Το ίδιο μοντέλο, άλλωστε, επιχειρείται να επιβληθεί σε όλη την κοινωνική ζωή γενικά: εθελοδουλία, παραίτηση από τα κεκτημένα, εκχώρηση κάθε κατάκτησης, εγκατάλειψη κάθε αντίστασης – ειδάλλως, καταστολή και μόνο καταστολή.

Απέναντι σε αυτή τη νέα μεγάλη περίφραξη που προσπαθούν πάση θυσία να στήσουν κράτος και κεφάλαιο, η έξοδος από την εξατομίκευση, η καθημερινή συλλογικοποίηση και επικοινωνία εμπειριών και αντιστάσεων, είναι μονόδρομος. Από κάθε τμήμα της σύγχρονής μας εργατικής τάξης μέχρι κάθε αγωνιζόμενο κομμάτι της κοινωνίας, καλούμαστε όλοι και όλες να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, να αναγνωρίσουμε όλα αυτά που μας ενώνουν ενάντια στην ενιαία επίθεση που δεχόμαστε και να ορθώσουμε από κοινού τις αρνήσεις μας. «Η συλλογική ουσία των κοινωνικών παραγωγών, η πλούσια πολυπλοκότητά τους, πρέπει να αναχθεί σε εργατική δύναμη διασκορπισμένη στην αγορά, ως απαραίτητη συνθήκη της καπιταλιστικής οργάνωσης»: έτσι περιέγραφε πριν από τριάντα χρόνια ένας Ιταλός φιλόσοφος την κατάσταση που ζούμε εμείς, στο εδώ και το τώρα. Το μεγάλο ζητούμενο, σήμερα όπως και τότε, είναι να ξαναβρούμε τη συλλογική μας ουσία, να προτάξουμε την πλούσια πολυπλοκότητά μας και να κάνουμε τη δύναμή μας πράξη αντίστασης. Δεν έχουμε να χάσουμε παρά μόνο τις αλυσίδες μας.