Δεν είμαστε ούτε επιχειρηματίες ούτε εργοδότες – ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΜΠΛΟΚΑΚΙ

Η ανακοίνωση που ακολουθεί  περιλαμβάνει, εκτός από ένα αρχικό γενικό κάλεσμα συσπείρωσης των εργαζομένων με μπλοκάκι, πέντε κείμενα τα οποία γράφτηκαν από συναδέλφους από διαφορετικούς κλάδους (των ΜΜΕ, των εκπαιδευτικών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, των δικηγόρων και των μεταφραστών) που συμμετείχαν στη δεύτερη συνάντηση εργαζομένων με μπλοκάκι, την Παρασκευή 2 Νοεμβρίου. Πέντε φωνές, ένας λόγος: ο δικός μας. 

Εδώ και πολλά χρόνια έχει θεσμοθετηθεί από το κράτος ένας τύπος εργαζομένου, ο επονομαζόμενος «μπλοκάκιας», χωρίς κανένα δικαίωμα αλλά με επιτακτικές και συνεχώς αυξανόμενες υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος και τους εργοδότες. Έχει διαμορφωθεί έτσι ένα ευρύ εργατικό στρώμα ειδικευμένων και ανειδίκευτων εργαζομένων, σε διάφορους κλάδους επαγγελμάτων (δημοσιογράφοι, καθαριστές, τεχνικοί, μηχανικοί, αρχιτέκτονες, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία, καλλιτέχνες, πωλητές, μεταφραστές, επιμελητές κ.ο.κ.), οι οποίοι αντιμετωπίζονται από το κράτος ως επιχειρηματίες και από τους εργοδότες ως σκλάβοι.

Είναι επιτακτικό, λοιπόν, να ορίσουμε εμείς οι ίδιοι, κι όχι το κράτος ή οι εργοδότες, ποιοι είμαστε: Δεν είμαστε ούτε επιχειρηματίες ούτε εργοδότες. Δεν εκμεταλλευόμαστε την εργασία κανενός. Δεν είμαστε «αφεντικά του εαυτού μας». Είμαστε εργαζόμενοι με μπλοκάκι.

Η επισφαλής μας θέση (χαμηλοί μισθοί/αμοιβές, υψηλή φορολογία/αυτασφάλιση, αδυναμία απεργίας, κατακερματισμός, κανένα δικαίωμα σε περίπτωση απόλυσης/«παύσης της συνεργασίας» κ.λπ.), σε συνδυασμό με το κοινωνικό γόητρο που υποτίθεται ότι παρέχει η λεγόμενη «αυτοαπασχόληση» (η «καρδιά της μεσαίας τάξης», σύμφωνα με τους «ειδικούς»), έχει καθορίσει μέχρι τώρα την αδυναμία μας να οργανωθούμε και να διεκδικήσουμε καλύτερους όρους εργασίας και, ει δυνατόν, να ακυρώσουμε την ίδια την ύπαρξη του εργαζόμενου («εσωτερικού» ή «εξωτερικού») με μπλοκάκι.

Βασικό χαρακτηριστικό της εργασιακής μας συνθήκης είναι ότι δεν έχουμε κανένα δικαίωμα έναντι των εργοδοτών. Την ίδια στιγμή, πρέπει να καταβάλλουμε υπέρογκες εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία και μεγάλα ποσά για μια σειρά άμεσων και έμμεσων φόρων. Η εποχή των Μνημονίων έβαλε κι εμάς στο στόχαστρο, όπως και όλους τους υπόλοιπους εργαζομένους, επιβάλλοντας, μεταξύ άλλων, το τέλος επιτηδεύματος, την εισφορά αλληλεγγύης και τη μείωση του αφορολόγητου, με αποτέλεσμα την εξώθησή μας στην ανεργία, την ανασφάλεια, τη «μαύρη» εργασία, την αποδοχή κατάπτυστων εργασιακών όρων και συνθηκών, το φέσωμά μας από τους εργοδότες και την υπερδιόγκωση των οφειλών μας στα ασφαλιστικά ταμεία και στην εφορία. Η νέα σειρά μέτρων διάσωσης του καπιταλιστικού συστήματος επιδεινώνει την κατάσταση ακόμα περισσότερο: αύξηση της φορολόγησης, με επιβολή ενιαίου συντελεστή, και πιθανή αύξηση της παρακράτησης φόρου, κατάργηση του αφορολόγητου των 5.000 ευρώ (με διατήρησή του για όσους δουλεύουν σε έναν μόνο εργοδότη), πιθανή επιβολή νέου χαρατσιού κ.ο.κ. Όποιο κι αν είναι το πόρισμα των εκπροσώπων του κεφαλαίου, ο στόχος είναι ο ίδιος: ακόμα μεγαλύτερη υποτίμηση της εργατικής μας δύναμης, ακόμα μεγαλύτερη πειθάρχηση στις προσταγές εργοδοτών και κράτους, ακόμα μεγαλύτερος κατακερματισμός των εργαζομένων με μπλοκάκι σύμφωνα με τους διαχωρισμούς που το ίδιο το κράτος θα ορίσει.

Είναι επιτακτικό, λοιπόν, να αγωνιστούμε μαζί με τους υπόλοιπους εργαζομένους ενάντια στην εντεινόμενη λεηλασία της ζωής μας. Να δράσουμε άμεσα και αποτελεσματικά ενάντια στα νέα μέτρα. Να αρνηθούμε συλλογικά την επιβολή μιας φορολόγησης που θα οδηγήσει τους περισσότερους συναδέλφους στην ανεργία και τη «μαύρη» εργασία. Να αρνηθούμε συλλογικά το δυσβάσταχτο βάρος της αυτασφάλισης.

Όσοι βρεθήκαμε σε αυτή την πρώτη διακλαδική συνάντηση θεωρούμε ότι η επίθεση που δεχόμαστε ως εργαζόμενοι με μπλοκάκι δεν πρέπει να μείνει κι αυτή τη φορά αναπάντητη. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε για μια ακόμα φορά να λαμβάνονται ερήμην μας αποφάσεις που θα μας οδηγήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη εξαθλίωση. Είμαστε ήδη πίσω από τα γεγονότα. Το απειλητικό ρεύμα μίσους και φόβου στην κοινωνία, ένα ρεύμα που βάζει την εργατική τάξη και τα πραγματικά υλικά της συμφέροντα στο περιθώριο, δεν πρέπει να γίνει καθεστώς. Η ρήξη και η ανατροπή θα συμβεί πρώτα στην κοινωνία, όταν διαλύσουμε το προπέτασμα ότι εργοδότες και εργαζόμενοι είναι «ίσα κι όμοια», όταν προσπαθήσουμε συντονισμένα, οργανωμένα και με πείσμα να διαμορφώσουμε καλύτερους όρους για την επιβίωσή μας, κόντρα στη γενικευμένη μαυρίλα της μνημονιακής εποχής. Ας παλέψουμε έχοντας συνείδηση της ταξικής μας θέσης. 

***

Για τους εργαζομένους στα ΜME, η εργασία με απόδειξη παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκι), αποτελεί πλέον την κυρίαρχη συνθήκη. Αρχικά, ήταν ο μύθος του φιλόδοξου δημοσιογράφου που «συνεργάζεται» ταυτόχρονα, με πολλά ΜΜΕ και η ελεύθερη αγορά τού ανοίγει τα φτερά χωρίς να τον δεσμεύει σε μια εξαρτημένη σχέση εργασίας. Φυσικά, το ιδεολόγημα αυτό, αποτέλεσε ένα βολικό άλλοθι μόνο για λίγους μεγαλοδημοσιογράφους με την πραγματικότητα να είναι τελείως διαφορετική. Ο χώρος των ΜΜΕ σήμερα αποτελεί το πειραματόζωο των Μνημονίων: εδώ πρώτα εφαρμόζονται όλες οι νέες νομοθεσίες. Εκατοντάδες απολύσεις, ανεργία, επισφαλής και κακοπληρωμένη εργασία είναι οι συνθήκες που αντιμετωπίζει η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων του κλάδου. Για τ’ αφεντικά που θέλουν να μειώνουν όλο και περισσότερο το εργασιακό κόστος των επιχειρήσεών τους, η «συνεργασία» με «ελεύθερους επαγγελματίες», που δουλεύουν με ελάχιστα χρήματα ως σκλάβοι τους, αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να βρεις δουλειά στον κλάδο.

Σήμερα, για όσους εργαζόμαστε στα ΜΜΕ, καθόλου αίσθηση δεν προκαλεί μια αγγελία που αναφέρει «850 ευρώ μεικτά, με μπλοκάκι». Από αυτά, πρέπει να αφαιρέσεις ένα 20% (παρακράτηση φόρου ελεύθερων επαγγελματιών) και τουλάχιστον 240 ευρώ το μήνα για την ασφάλιση σου στον ΟΑΕΕ (κάτι που κανονικά θα βάραινε τον εργοδότη, ως εργοδοτική εισφορά προς το ασφαλιστικό ταμείο που όντως ανήκεις). Έτσι, το προνομιακό πακέτο εργασίας που προσφέρουν τα αφεντικά των ΜΜΕ εν καιρώ κρίσης, έχει μηνιαίες απολαβές 450 ευρώ το μήνα. Με το που πιάνεις δουλειά, ο όρος «ελεύθερος επαγγελματίας» αποτελεί απλή νομική κάλυψη, καθώς δουλεύεις ως μισθωτός χωρίς βέβαια να έχεις τα δικαιώματά του. Εξαντλητικό ωράριο (μέχρι να βγει η δουλειά, γιατί «η δημοσιογραφία είναι λειτούργημα»…) στο χώρο του εργοδότη, υπερωρίες που δεν πληρώνονται, ενώ έννοιες όπως επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και αποζημίωση αδείας είναι επιστημονική φαντασία. Έτσι, αυτό το ασαφές εργασιακό μόρφωμα δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη να σε κάνει μπαλάκι ανάμεσα σε μισθωτό και «συνεργάτη», όποτε και για οποιονδήποτε λόγο τον βολεύει.

Την ίδια στιγμή, ο μπλοκάκιας του κλάδου δεν μπορεί να περιμένει απολύτως τίποτα από τα σωματεία, που κλείνουν τα μάτια στο φαινόμενο που γνωρίζουν ότι υπάρχει, αφήνοντας τον μόνο απέναντι στο φάντασμα της ανεργίας σε περίπτωση που προσπαθήσει να διεκδικήσει τα αυτονόητα. Εδώ και χρόνια, τα σωματεία εργαζομένων των ΜΜΕ, θέλοντας, υποτίθεται, να «διαφυλάξουν» τον κλάδο, θέτουν ως προϋπόθεση για την ένταξη ενός εργαζομένου στους κόλπους τους την παρουσία του σε μισθολόγιο. Φυσικά, με την ανεργία και τις ευέλικτες μορφές εργασίες που διέπουν τον κλάδο, οποιοσδήποτε καταλαβαίνει ότι κάτι τέτοιο αποτελεί απλή πρόφαση και ανάχωμα αυτών των συντεχνιακών σωματείων ώστε η βάση των εργαζομένων να μένει ανυπεράσπιστη. Σε ένα σωματείο εργαζομένων στα ΜΜΕ, μπορεί να είναι μέλος ο εργοδότης σου, αλλά εσύ όχι, γιατί έχεις μπλοκάκι. Και τι έγινε αν το καταστατικό των σωματείων απαγορεύει την παρουσία ιδιοκτητών…

Είμαστε εργάτες και όχι συνεργάτες. Τα μπλοκάκια δεν είναι απελευθέρωση, είναι κρυφή μισθωτή εργασία.

Από την πρώτη φορά που δουλέψαμε στο χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων (προγράμματα του ινστιτούτου εκπαίδευσης ενηλίκων, όπως για παράδειγμα η εκμάθηση ελληνικών σε μετανάστες, τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας κ.λπ.) αναγκαστήκαμε να υπογράψουμε συμβάσεις μίσθωσης έργου (τότε ακόμα με ασφάλιση στο ΙΚΑ). Τις ίδιες συμβάσεις είδαμε αργότερα και στα ΙΕΚ, και στη συνέχεια τα πράγματα έγιναν χειρότερα, καθώς στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκπαιδευτές στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (το 2011) ανακαλύψαμε πως έπρεπε πλέον να ασφαλιζόμαστε στον ΟΑΕΕ. Το ίδιο συμβαίνει και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Αλλοδαποί και Παλιννοστούντες Μαθητές», όπου για τη συνεργασία με τη δράση καλούμαστε να υπογράψουμε μηνιαίες συμβάσεις ανάθεσης έργου με την ιδιότητα του ελεύθερου επαγγελματία. Είμαστε δηλαδή υποχρεωμένοι να γραφτούμε στον ΟΑΕΕ ώστε να μπορούμε να διδάξουμε, πράγμα εξαιρετικά ασύμφορο οικονομικά και επισφαλές επαγγελματικά. Με αυτό το εργασιακό καθεστώς, δεν έχουμε πλέον κανένα εργασιακό δικαίωμα.

Έτσι λοιπόν, το δημόσιο σχολείο, με την «υποστήριξη» του ΕΣΠΑ, απασχολεί εκπαιδευτικούς με μπλοκάκι οι οποίοι πολύ απλά θα μείνουν άνεργες και άνεργοι μετά το πέρας των προγραμμάτων αυτών –χωρίς δυνατότητα εγγραφής στο (όποιο) ταμείο ανεργίας– και θα σταματήσουν να διδάσκουν τα ελληνικά ως δεύτερη/ξένη γλώσσα σε πλήθος αλλόγλωσσων παιδιών που χρειάζονται υποστήριξη.

***

«Συνάδελφος» και «συνεργάτης» λοιπόν κάθε δικηγόρος που έχει ήδη εκπληρώσει τη 18μηνη «θητεία» του, όπου ο κανόνας είναι η δωρεάν ή η έναντι εξευτελιστικού αντιτίμου ανασφάλιστη και μαύρη εργασία, εξαναγκαζόμενος ουσιαστικά να φέρει εις πέρας οποιαδήποτε χαμαλοδουλειά, όντας όμως παράλληλα «ευγνώμων» που εργάζεται δωρεάν και αποκτά «ουσιαστική εμπειρία» από τα αφεντικά του… για τους όρους εισόδου του στην αγορά εργασίας ως «συν»-εργαζόμενου και αυτασφαλιζόμενου στο ΕΤΑΑ και ΤΠΔΑ δικηγόρου – μπλοκάκια.

Ως «συνάδελφοι» και «συνεργάτες», παρέχουμε νομικές υπηρεσίες για 10-12 ώρες σε πενθήμερη βάση, με αποδείξεις παροχής υπηρεσιών ανά μήνα ή ανά έτος στο όνομα του αφεντικού μας και γραμμάτια προείσπραξης στο όνομα πελάτη του δικηγορικού γραφείου, του οποίου η υλικοτεχνική υποδομή μάς παρέχεται «δωρεάν», αφού είμαστε όλοι … «συνάδελφοι» και «συνεργάτες».

«Συνάδελφοι» και «συνεργάτες» είμαστε και για το κράτος που, «αλληλέγγυα» σε αφεντικά και εργαζόμενους, επιβάλλει τέλος επιτηδεύματος, ΦΠΑ 23%, παρακράτηση φόρου και ασφαλιστικές εισφορές κλιμακούμενες ανάλογα με τα χρόνια που «αντέχει» κάθε «συνεργάτης» και «συνάδελφος» στη δικηγορία.

Ως «συνάδελφοι» και «συνεργάτες», δεν απεργούμε, παρά μόνο «απέχουμε» (από συζητήσεις ενώπιον των δικαστηρίων ή διενέργεια διαδικαστικών πράξεων) όταν και τα αφεντικά μας το κρίνουν σκόπιμο και επιβεβλημένο. Ποτέ όμως δεν κρίνεται αναγκαίο να «απέχουμε» από την εργασία που τους παρέχουμε εντός των δικηγορικών γραφείων.

Ως «συνάδελφοι» και «συνεργάτες» που είμαστε, δεν υπάρχει στην περίπτωσή μας υποχρέωση υπογραφής συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας, υποχρέωση καταβολής των ασφαλιστικών μας εισφορών, υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης απόλυσης, άδεια μητρότητας και λοχείας.

Ως «συνάδελφοι» και «συνεργάτες», δεν έχουμε εργασιακά δικαιώματα αλλά αποκλειστικά υποχρεώσεις, και από τη θέση μας αυτή καλούμαστε να αντισταθούμε «ομόψυχα» με τα αφεντικά μας, επωμιζόμενοι όμως αυτοτελώς ως «αυτοαπασχολούμενοι» τη «βιαιότητα» της μνημονιακής φορολόγησης, με κλίμακες μεγαλύτερες από αυτές με τις οποίες φορολογούνται τα κέρδη των δικηγορικών εταιρειών. Είναι αυτή η βιαίως επιβαλλόμενη εργασιακή πραγματικότητα που μας στερεί τη δυνατότητα αυτόνομης άσκησης του επαγγέλματός μας και μας καθιστά αναλώσιμα «εργαλεία» στα χέρια των αφεντικών.

Δεν είμαστε «συνάδελφοι» και «συνεργάτες» με τα αφεντικά μας. Είμαστε τμήμα της εργατικής τάξης που υφίσταται την εξαντλητική επιβαλλόμενη φορολογία, την καταβαράθρωση της υγειονομικής και συνταξιοδοτικής ασφάλισης και την εργοδοτική τρομοκρατία. ΝΑΙ, είμαστε και ΕΜΕΙΣ εργαζόμενοι με μπλοκάκι.

Εργάζομαι από το σπίτι μου με μπλοκάκι για διάφορα μεταφραστικά γραφεία ως «εξωτερική συνεργάτιδα», όπως αφεντικά και κράτος με ονομάζουν. Δουλεύω πρωί βράδυ, Σαββατοκύριακα, γιορτές και σχόλες. Προσπαθώ να μη λέω πολλά «όχι», γιατί ο εκάστοτε εργοδότης δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντί μου και μπορεί απλώς να μη μου ξαναδώσει δουλειά. Η κρίση επιδείνωσε την ήδη άσχημη οικονομική μου κατάσταση, αλλά και τη δυνατότητα να διεκδικώ καλύτερες συνθήκες εργασίας. Δουλεύω πολύ περισσότερες ώρες για πολύ λιγότερα λεφτά. Συχνά περνάνε μήνες μέχρι να πληρωθώ. Κάποιες φορές δεν πληρώθηκα καθόλου, αφού ο εργοδότης εξαφανίστηκε ή χρεοκόπησε. Βγάζω 400 με 500 ευρώ το μήνα, τη στιγμή που για την αυτασφάλισή μου στον ΟΑΕΕ πρέπει να πληρώνω 272,34 ευρώ μηνιαίως. Όταν δεν δουλεύω καθόλου, η ανεργία μου δεν καταγράφεται σε καμία στατιστική έρευνα, ούτε δικαιούμαι ταμείο ανεργίας, και όντας άνεργη πρέπει να βρω τα 272,34 ευρώ για τον ΟΑΕΕ. Πολλοί συνάδελφοί μου μεταφραστές, επιμελητές και διορθωτές σε αυτές τις συνθήκες αναγκάζονται να κλείσουν τα βιβλία τους στην εφορία και να είναι άνεργοι ή να δουλεύουν «μαύρα», ανασφάλιστοι και ευάλωτοι σε κάθε είδους εργοδοτικούς εκβιασμούς. Και το δικό μου μέλλον το βλέπω μαύρο, αλλά δεν σκοπεύω να καταθέσω εύκολα τα όπλα…

***

Εργάζομαι ως καθηγητής Αγγλικών και Ελληνικών για αλλοδαπούς από το 1993. Μολονότι οι ημέρες πριν από τη διαβόητη «οικονομική κρίση» ήταν ελαφρώς «καλύτερες» –τόσο από την άποψη των εκπαιδευτικών ευκαιριών όσο και της αμοιβής– εμείς, οι εκπαιδευτικοί του ιδιωτικού τομέα, ήμασταν ανέκαθεν σκλάβοι της «επισφαλούς εργασίας» (όρος που άλλοι εργασιακοί χώροι τον έμαθαν τα τελευταία χρόνια). Τι σήμαινε επισφαλής εργασία για τους εκπαιδευτικούς του ιδιωτικού τομέα;

Ερχόμενης της οικονομικής κρίσης, η κατωφερής πορεία των εργασιακών πραγμάτων είχε αναπόφευκτο αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση της θέσης μας. Δεχόμαστε μια λυσσαλέα επίθεση άνευ προηγουμένου από τα αφεντικά. 

Καταρχάς, στις 6/9/2012 ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών «Europalso» υπέγραψε με το στημένο από τους ίδιους τους εργοδότες «σωματείο εργαζομένων» στα κέντρα ξένων γλωσσών νομού Αττικής σύμβαση εργασίας σύμφωνα με την οποία η ωριαία αμοιβή διδασκαλίας για καθηγητές με προϋπηρεσία από 0 έως 900 ημερομίσθια ορίζεται στα 3,52 ευρώ μεικτά (!), όσο στοιχίζουν, δηλαδή, δύο εισιτήρια του μετρό ή ένας καφές. Τους καθηγητές δε που θα μπαίνουν σε τάξη για να διδάξουν 18 ώρες την εβδομάδα θα τους αμείβουν με μηνιαίες μεικτές αποδοχές 253 ευρώ! Ακόμα όμως και εργοδότες που δεν ανήκουν στο «Europalso» έχουν εξαπολύσει επίθεση κατά των εργαζομένων. Αρνούνται να καταβάλουν δεδουλευμένα και κρατούν το προσωπικό τους σε ομηρία εκφοβίζοντάς τους με το ενδεχόμενο της ανεργίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο όμιλος «Interlingua», η στάση του οποίου ανάγκασε έξι συναδέλφους να προβούν σε επίσχεση εργασίας.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει κάποιοι ιδιοκτήτες κέντρων ξένων γλωσσών να ζητούν από το διδακτικό τους προσωπικό μπλοκάκι. Με τον τρόπο αυτόν –που πρέπει να τονιστεί ότι είναι παράνομος– αναζητούν να αυξήσουν τα κέρδη τους και να γλιτώσουν από τον πονοκέφαλο του ΙΚΑ και των δώρων. Ψάχνουν να βρουν διάφορες δικαιολογίες για να το επιβάλουν, όπως την απασχόληση σε ενδοεπιχειρησιακά μαθήματα. Τι οδυνηρές συνέπειες, όμως, έχει αυτό για εμάς;

Συν-μπλοκάκηδες, τα πράγματα δεν πάνε άλλο. Ήρθε ο καιρός να συνειδητοποιήσουμε την κατάσταση και τα προβλήματά μας, και να κάνουμε αισθητή στους «ειδικούς» την παρουσία μας. Ας ενωθούμε και ας παλέψουμε όλοι μαζί.